Eer de haan kraait: Een Hollandse soldaat op Java

Jan van Waveren, een prominente Nederlandse muziekimpresario en voorvechter van de klassieke kamermuziek, schreef in 1969 zijn indrukwekkende autobiografische roman 'Eer de haan kraait…', onder het pseudoniem Jan Varenne. Dit boek biedt een rauwe en ongefilterde blik op het leven van een Nederlandse soldaat tijdens het controversiële militaire optreden in Indonesië, dat zich afspeelde aan het einde van de jaren veertig.

De roman neemt de lezer mee naar de laatste oorlogsjaar van de Nederlandse aanwezigheid in Indonesië, waar Van Waveren als dienstplichtig soldaat in 1948 arriveerde. Door zijn persoonlijke ervaringen en observaties schetst hij een indringend beeld van de complexe realiteit waarin de militairen zich bevonden. In tegenstelling tot veel geschiedkundige studies, laat 'Eer de haan kraait…' de menselijke kant zien van de oorlog. Van Waveren biedt niet alleen inzicht in de denkbeelden en gedragingen van de betrokken soldaten, maar onthult ook de gang van zaken tijdens patrouilles en executies.

De kracht van dit werk schuilt in de manier waarop de waarheid door de pagina’s sijpelt. Wat de hoofdpersoon nalaat te doen, heeft een nog diepere impact op de lezer, terwijl zijn acties al verschrikkelijk genoeg zijn. Het boek dwingt de lezer om zich te confronteren met de ongemakkelijke waarheden over de oorlog en de verantwoordelijken achter de militaire operaties. Dido Michielsen, een criticus, beschrijft 'Eer de haan kraait…' als een dapper boek, dat in 1969 veelal een taboe doorbrak.

Remco Raben voegt hieraan toe dat de roman alles blootlegt wat Nederland gedurende de oorlog verzuimde te erkennen, en wat tot op de dag van vandaag misschien nog steeds onder het tapijt wordt geveegd. De onverbloemde stijl van Van Waveren zorgt ervoor dat de lezer niet kan wegkijken van de realiteit en de morele implicaties van oorlog.

Met een pagina-aantal van 140 biedt 'Eer de haan kraait…' een krachtige en aangrijpende leeservaring die zowel educate als confronteert. Het is niet alleen een boek voor liefhebbers van oorlogs- en geschiedschrijvingen, maar ook voor iedereen die geïnteresseerd is in de morele vraagstukken van de mensheid. Dit boek is een onmisbaar onderdeel van de Nederlandse literaire canon en een getuigenis van een tijd die nog steeds relevant is.