Ornette Coleman Something Else! The Music Of (CD)

Something Else!!!! is het debuutalbum van de Amerikaanse altsaxofonist Ornette Coleman en geldt als een mijlpaal binnen de jazzgeschiedenis. Het album zet een brug tussen de traditionele bebop en de latere avant-garde en free jazz, door Colemans vernieuwende benadering van improvisatie en compositie. Op deze CD hoor je een kwintet met een opmerkelijk klassieke bezetting: altsaxofoon, trompet, piano, contrabas en drums, wat kenmerkend is voor bebop, maar tegelijkertijd levert Coleman hier een ingrijpende koerswijziging af wat betreft melodie, harmonie en ritme. De muziek op Something Else!!!! wordt doorgaans onder het genre free jazz geschaard. Dat is opvallend, omdat de volledig vrije vorm die Coleman later zou ontwikkelen, hier nog deels gebonden wordt door traditionele jazzstructuren, vooral door de rol van pianist Walter Norris. Niettemin zijn Colemans composities melodisch en harmonisch al radicaal anders dan wat gangbaar was in de jazzscene van die tijd. Coleman was destijds een onbekende, die als liftboy in Los Angeles werkte en zich omringde met jonge, avontuurlijke muzikanten zoals Don Cherry op trompet, Don Payne op bas, Billy Higgins op drums en Walter Norris op piano. Samen presenteren ze hier een album dat destijds de jazzwereld opschrikte, een gebeurtenis die het genre een nieuwe richting gaf. Luister je naar de CD, dan valt direct het nummer 'Invisible' op, een compositie die de dynamische en onconventionele spelopvatting van Coleman en zijn band in zich draagt. Op 'Alpha' komt het kwintet volgens veel luisteraars het meest overtuigend uit de verf: het tempo ligt hoog en het samenspel laat een combinatie van energetische drive met Colemans onorthodoxe frasering horen. Ook 'The Blessing', een andere bekende track van het album, laat horen hoe Coleman zich losmaakt van de traditionele akkoordenpatronen, waardoor solisten veel vrijheid krijgen om te improviseren en te reageren op elkaar. Deze tracks illustreren zowel het potentieel als het experiment van Colemans vroege werk. Het album verscheen in het jaar dat de jazz een periode doormaakte van intensieve vernieuwing en werd uitgebracht op het label Contemporary Records. De productiekwaliteit is opvallend helder, waardoor het subtiele samenspel en de nuances van ieder instrument goed tot hun recht komen. Hoewel Coleman na deze CD het pianoinstrument in zijn bands liet verdwijnen, wat resulteerde in een nog expressiever en vrijer groepsgeluid, biedt Something Else!!!! een fascinerende blik op zijn eerste stappen richting free jazz. Vooral het samenspel tussen Coleman en Don Cherry vormt een belangrijke bouwsteen voor de latere ontwikkeling van deze stroming. De impact van Something Else!!!! ging verder dan zijn directe stijlbreuk met conventies. Coleman herintroduceerde de blues als essentieel onderdeel van de jazz en bracht deze terug naar de wortels in Afrikaanse muziek. Zijn spel wordt vaak beschreven als expressief en indringend, waarbij noten soms ruw en ongepolijst klinken, maar altijd met een duidelijke muzikale intentie. De CD blijft een icoon voor iedereen die de roots en radicale vernieuwing van jazz wil horen. Something Else!!!! is niet alleen een historisch document, maar ook een album dat vandaag de dag nog steeds prikkelt en inspireert.