Over de democratie in Nederland

Na decennia van emancipatie, groeiende welvaart en relatieve politieke rust, is Nederland geconfronteerd met diepgaande verdeeldheid over kwesties als klimaatverandering, stikstof en migratie. Mensen hebben hun vertrouwen in de politiek verloren, vooral door schandalen zoals de toeslagenaffaire en de gaskwestie. In 2023 stemde een aanzienlijk deel van de bevolking op een partij wiens programmapunten vaak op gespannen voet staan met de principes van de rechtsstaat. Dit roept de zorg op: graaft onze democratie haar eigen graf?

In zijn nieuwste werk gaat Joris Backer op zoek naar antwoorden door een denkbeeldige reis te maken door de Nederlandse democratie, met de negentiende-eeuwse politicus en denker Alexis de Tocqueville als gids. Het duo ondergaat een diepgaand avontuur waarin zij veel onbehagen en onzekerheid tegenkomen. Zij observeren de opkomst en ondergang van politieke leiders, die vaak tijdelijk de hoop van de bevolking belichamen, in een steeds verder fragmentariserend politiek landschap.

De combinatie van Tocquevilles inzichten en Backers persoonlijke ervaringen in de politiek en samenleving leidt tot de identificatie van zeven essentiële deugden die nodig zijn voor een succesvolle reanimatie van onze democratische waarden. De rol van democratische instituties en de noodzaak om te ‘luisteren naar de burger’ worden hierbij benadrukt. Echter, volgens Backer is het vooral de houding en het gedrag van zowel politici als burgers dat het verschil maakt tussen een opleving en de teloorgang van de democratie.

Backer biedt concrete handvatten en inzichten om deze deugden te versterken, zonder te vervallen in nostalgie voor de vermeende saamhorigheid van vroeger. Hij pleit voor een krachtige betrokkenheid van de burger bij het politieke proces en stimuleert een herinrichting van de democratische waarden, zodat deze aansluiten bij de hedendaagse uitdagingen en onzekerheden.

Met een achtergrond als lid van de Eerste Kamer (2011-2023), voorzitter van de Mr. Hans van Mierlo Stichting en meer dan 40 jaar ervaring als advocaat en bedrijfsjurist zowel nationaal als internationaal, biedt Joris Backer een unieke en actuele blik op de Nederlandse democratie. Deze heruitgave van zijn werk, te vinden in paperback bij Boom, biedt lezers niet alleen inzicht in de huidige politieke situatie, maar ook handvatten om actief bij te dragen aan de vernieuwing van onze democratie.