Rolf Kühn Fearless (CD)

Rolf Kühn was een uitzonderlijke artiest, een Duitse jazzmuzikant van de hoogste rang en een van de weinige talenten van wereldklasse, aldus criticus Bert Noglik. Kühn had geen idee dat het zijn laatste opname zou zijn toen hij eind juni 2022 met zijn kwartet bijeenkwam in de Berlijnse Hansa Studio. En dus zal 'Fearless' als een verrassing komen voor de jazzwereld, uitgebracht als het laatste muzikale testament van de 'Gentleman of Jazz' (zoals de FAZ hem omschreef). Het album werd zorgvuldig voltooid en samengesteld met veel liefde en respect voor Kühns visie door zijn naaste omgeving - zijn broer Joachim, zijn vrouw Melanie, zijn band en arrangeur Jörg Achim Keller. Kühns composities, of ze nu balladisch of snel en stuwend waren, lieten altijd ruimte voor wat jazz voor hem betekende: samen muziek maken, die laten vliegen door improvisatie die zich ontwikkelde uit luisteren en voelen. Deze keer, zei hij, had hij het materiaal geschreven als een persoonlijk experiment, waarbij hij niet aan de piano componeerde maar de muziek direct noteerde. 'De piano was altijd mijn controle-instrument. Nu heb ik het gevoel dat ik het niet meer nodig heb.' De hoofdthema's van zijn composities waren volledig uitgeschreven, maar alles daartussenin was open en kwam voort uit het moment. Zelfs wie de eerste solo nam stond niet van tevoren vast; zulke spontaniteit is altijd essentieel voor hem geweest. 'Fearless' bevat zeven originele composities van Kühn en drie coverversies. Zoals zijn biograaf Maxi Broecking in de liner notes schrijft, hoor je bij het beluisteren van het album die virtuoze, scherp gevormde en toch warme klarinettoon, kristalhelder en precies, zelfs in de zachtere passages. Dit is aanwezig in tedere, dromerige ballads als 'Somewhere' (L. Bernstein) en 'Tears in Heaven' (E. Clapton), maar ook in het spontaan ontwikkelde 'Free Exit' In 2023 ontving Rolf Kühn postuum de German Jazz Award voor zijn levenswerk (samen met zijn broer Joachim). Reflecterend op zijn broer, verklaarde Joachim Kühn: 'Mijn broer Rolf is voor mij de beste jazzklarinettist ter wereld sinds het begin van de jaren zestig. Dat is hij zelfs nu nog. Zijn toon is ongeëvenaard en onmiddellijk herkenbaar. Nu, op 92-jarige leeftijd, is zijn laatste album onderweg. Volledig nieuwe, eigen composities. In zijn nieuwe solo's hoor je zoveel passie en gevoel als nooit tevoren. Een echte, ongelooflijke nalatenschap.' Kühns kwartet was anders dan alle andere, het vertegenwoordigde de ontmoeting van vier generaties die de grenzen van tijd en ruimte overschreden door middel van muziek: bassiste Lisa Wulff, percussionist Túpac Mantilla, pianist Frank Chastenier, en Kühn zelf, 92 jaar oud, op klarinet. Tijdens zijn laatste concert begin juni 2022 in de Elbphilharmonie in Hamburg speelde hij voor het eerst met violist Rodrigo Bauzá. Zoals hij zelf wilde, maar niet meer kon horen, werden bepaalde opnames later aangevuld met strijkersarrangementen van Jörg Achim Keller voor Bauzá's Cuareim Kwartet. Deze collagetechniek had hij al gebruikt in eerdere opnames voor MPS, zoals op zijn album Symphonic Swampfire. Hij testte en verlegde altijd muzikale grenzen en volgde zijn eigen sonische visie. De muziek waar hij van hield, tot het einde toe. Onverschrokken. De eerste blik op het album komt met de single 'Somewhere', uitgebracht op 27 september, een klassieker die Leonard Bernstein in de jaren 1950 schreef voor West Side Story - een tijd waarin Kühn in de Verenigde Staten woonde. Hij had zijn eigen interpretatie slechts één keer publiekelijk uitgevoerd, op het XJazz Festival op 3 mei 2022 in de Berlijnse Emmauskirche.