Die Vertreibung aus der Hölle: Roman: 3493

Bij een Klassentreffen, 25 jaar na het abitur, heerst er aanvankelijk een sfeer van vrolijke zelfvoldaanheid onder de oud-leerlingen. Dit verandert echter drastisch wanneer Viktor Abravanel, een van de deelnemers, zijn voormalige klasgenoten confronteert met de Nazi-verleden van hun leraren. Deze onthulling leidt tot een eclatante scène die deze nacht transformeert in een avontuurlijke reis door de geschiedenis.

Viktor Abravanel, geboren in 1955 in Wenen, komt uit een familie die slachtoffer is geworden van de Nazi's. Hij ontwikkelt zich tot historicus met een specialisatie in de Vroegmoderne Tijd. Tijdens een Spinoza-congres staat hij op het punt een lezing te geven met de vraag: "Wie was de leraar van Spinoza?" De voorbereiding van deze lezing en de bijbehorende onderzoeksreizen brengen hem op het idee om op het Klassentreffen, de avond voor zijn vertrek naar Amsterdam, de vraag te stellen: "Wie waren onze leraren?"

De leraar van Baruch Spinoza was de rabbi Samuel Manasseh ben Israel, geboren in 1604 in Lissabon, die als kind met zijn ouders voor de Inquisitie naar Amsterdam vluchtte. De reconstructie van de biografie van deze rabbi, gecombineerd met Viktor's herinneringen aan zijn eigen school- en studietijd, onthult opvallende parallellen. Dit roept de vraag op of onze levensverhalen na de tragedies van onze voorvaders niet slechts farcen zijn, of dat we in de geschiedenis slechts verhalen tegenkomen die ons bekend voorkomen. Uiteindelijk zijn we door de eeuwen heen steeds dezelfde lerares tegengekomen: de geschiedenis. En het lijkt erop dat we altijd slechte leerlingen zijn.

Robert Menasse heeft met dit werk een omvangrijk tijdsroman geschreven dat tussen de verschillende tijdperken oscilleert. De vertelling biedt daarmee een diepere reflectie op ons begrip en onze omgang met geschiedenis. Het zorgt ervoor dat de lezer nadenkt over de impact van het verleden op het heden en uitdaagt om kritisch te reflecteren op de lessen die we uit onze geschiedenis trekken. Menasse's meesterwerk is een krachtige oproep tot heroverweging van de manieren waarop persoonlijke en collectieve verhalen met elkaar verweven zijn.