Gil Orchestra Evans Out of the Cool (LP)

Out Of The Cool van de Gil Evans Orchestra is een toonaangevende jazzplaat die werd uitgebracht als lp in het begin van de jaren zestig. Het album staat bekend als een mijlpaal binnen het jazzgenre, specifiek in de richting van orkestrale jazz of ‘progressive big band’. Gil Evans stond op dat moment al bekend als een invloedrijk arrangeur, vooral vanwege zijn samenwerking met Miles Davis, maar op Out Of The Cool toont hij zijn eigen artistieke visie en vrijheid. De plaat verscheen op het prestigieuze Impulse! label en wordt vaak beschouwd als een meesterwerk door critici en jazzliefhebbers. Het unieke geluid van Out Of The Cool ontstaat door de manier waarop Gil Evans met zijn orkest werkt. De arrangementen zijn uitgesproken, maar geven tegelijkertijd ruimte aan improvisatie, waardoor geschreven en geïmproviseerde delen subtiel in elkaar overlopen. Evans weet het grote orkest te laten spelen met de spontaniteit van een kleine jazzformatie, terwijl de rijke instrumentatie en bijzondere harmonieën het geluid een uitgesproken kleur geven. De musici krijgen de vrijheid om te experimenteren, wat duidelijk hoorbaar is in het losjes en met flair gespeelde materiaal. Het album opent met het lang uitgesponnen ‘La Nevada’, een compositie van Evans zelf. Dit stuk roept direct een bijzondere sfeer op, met een mysterieuze, gelaagde opbouw en verrassende texturen binnen het orkest. De balans tussen de ritmische begeleiding, die soms bijna hypnotiserend werkt, en de expressieve solo’s van verschillende orkestleden, waaronder trompettist Johnny Coles en bassist Ron Carter, is kenmerkend voor het experimentele karakter van de plaat. Naast ‘La Nevada’ bevat het album nog andere opvallende tracks, waaronder ‘Where Flamingos Fly’. Dit nummer valt op door het droeve, bijna filmische karakter en kenmerkt zich door de bijzondere melodielijn van de trombone, gespeeld door Jimmy Knepper. Door de manier waarop Evans het arrangement heeft opgebouwd, krijgt het geheel een spookachtige en idyllische sfeer, die nog eens extra wordt versterkt door de weelderige begeleiding van de blazers. Een derde opmerkelijk nummer op deze lp is ‘Stratusphunk’. Hierin zet Evans een stevig ritmisch fundament neer, waarover de blazers en ritmesectie gezamenlijk een speels en soms eigenzinnig samenspel aangaan. De combinatie van avant-garde elementen en harmonieus samenspel zorgt ervoor dat deze track, net als de rest van het album, blijft verrassen. Out Of The Cool geldt nu als een van de beste voorbeelden van jazzorkestratie uit zijn tijd. Het album wordt vaak geroemd om zijn innovatie, niet alleen binnen het oeuvre van Gil Evans, maar binnen de hele jazzgeschiedenis. Kritische naslagwerken plaatsen het consequent in kerncollecties, en veel musici noemen het een inspiratiebron door de grenzen die Evans verlegde tussen compositie en improvisatie. De lp geeft daarmee niet alleen een tijdsbeeld weer, maar blijft tot vandaag relevant vanwege zijn creativiteit en vernieuwingsdrang.