Holocaust door kogels (Hardback)

De opvolger van Claude Lanzmann, de Franse pater Patrick Desbois, heeft een indringende zoektocht ondernomen naar nog levende getuigen van de genocide op naar schatting 1,5 miljoen Joden in afgelegen dorpen in Oekraïne. Deze moord wordt soms aangeduid als de vergeten Holocaust. Vele slachtoffers vielen ten prooi aan de kogel, terwijl anderen levend werden begraven. Desbois’ fascinatie voor deze gruwel is geworteld in de verhalen van zijn grootvader, die als Franse soldaat was opgesloten in het nazikamp Rava-Ruska in Oekraïne. De burgemeester van Rava-Ruska toonde hem de massagraven en bracht hem in contact met tientallen getuigen, wat de start betekende van zijn zoektocht naar andere massagraven door heel Oekraïne.

Met een team van elf Oekraïense en Franse onderzoekers heeft Desbois erin geslaagd om maar liefst zevenhonderd nog onbekende massagraven bloot te leggen en meer dan zeshonderd getuigen te ondervragen. Het onderzoek van Desbois richt zich niet alleen op het verzamelen van historische feiten, maar ook op het persoonlijk verhaal van de slachtoffers en de overlevenden. Hij heeft daarbij getuigen gevonden die door historisch onderzoek grotendeels over het hoofd zijn gezien: mensen die de executies destijds hebben gezien en gehoord, en anderen die gedwongen werden om hand- en spandiensten te verlenen aan de moordenaars.

In 1941 overviel de Wehrmacht de Sovjet-Unie, waarbij de Duitse bezetter in Oekraïne op systematische wijze de Joodse bevolking vervolgde. Honderdduizenden mannen, vrouwen en kinderen werden verzameld, vaak buiten de steden, waar ze werden doodgeschoten en in massagraven gedumpt. Patrick Desbois heeft de sporen van dit vergeten hoofdstuk van de Holocaust zorgvuldig nagetrokken. Hij reisde van dorp naar dorp, samen met een tolk, fotograaf en ballistisch expert, en ontdekte honderden executieplaatsen en massagraven. Vrouwen en mannen met pijnlijke herinneringen kregen eindelijk de kans om hun verhalen te delen na meer dan zestig jaar van stilzwijgen.

"Holocaust door kogels" is niet alleen een waardevolle bijdrage aan het historisch onderzoek, maar ook een aangrijpend monument ter nagedachtenis aan de 1,5 miljoen Oekraïense Joden die buiten de vernietigingskampen vermoord zijn en nog steeds geen waardig graf hebben gekregen. Patrick Desbois is hoofd van het bureau van de Franse bisschoppen voor relaties met het Jodendom en een adviseur van het Vaticaan. Hij woont in Parijs en is voorzitter van de Yahad-In Unum, een initiatief dat de dialoog en samenwerking tussen de katholieke Kerk en het Joods Wereldcongres bevordert. De vergeten Holocaust heeft in 2008 de National Jewish Book Award gewonnen in de categorie Holocaust.