Jeno Jando, Istvan Toth & Kodály Quartet Piano Quintet Adagio And Rondo Concertante (CD)

In maart 1817 ontmoette Schubert bij zijn vriend Schober de beroemde zanger Johann Michael Vogl. Vogl zou een goede vriend van de componist worden en een belangrijke vertolker van veel van zijn liederen. In de zomer van 1819 gingen de twee, vreemd genoeg verschillend van uiterlijk en leeftijd, op bezoek in Vogls geboortestreek Steyr en daar begon Schubert te werken aan het A-groot Pianokwintet, bekend van het thema en de variaties die het vierde deel vormen als Het Forellenkwintet. Het was bedoeld voor Vogls vriend Sylvester Paumgartner, een plaatselijke amateur die blaasinstrumenten en cello speelde en regelmatig muziekavonden bij hem thuis hield, en werd in Wenen voltooid toen de componist daar terugkeerde. Op verzoek van Paumgartner is het werk genoteerd voor dezelfde instrumenten als Hummels Es Pianokwintet: viool, altviool, cello, contrabas en piano. Het schijnt dat Paumgartner ook het gebruik van het thema uit Schuberts lied Die Forelle voor het vierde deel heeft voorgesteld. Het verrukkelijke eerste deel heeft een karakteristieke hoofdmelodie, die herinnert aan Schuberts genie als liedschepper, en voert in zijn idyllische verloop door typisch afstandelijke toonaarden. Dit wordt gevolgd door een tweede, langzamer deel in de toonsoort F-groot, waarin de piano de eerste melodie aankondigt, wat leidt tot twee andere thematische elementen in de verder afgelegen toonsoorten Fis-klein en D-groot en tot verdere harmonische complexiteit in een bedrieglijk eenvoudig jasje. Het derde deel, een scherzo en trio, wordt gevolgd door het beroemde thema en de vijf variaties daarop. Het laatste deel herstelt de oorspronkelijke toonsoort van A-groot en voegt een tweede thema toe dat iets weg heeft van De Forel. Het deel ontbeert een formele centrale ontwikkeling, maar bespreekt het voorgestelde thematische materiaal terloops en sluit af in dezelfde gelukkige stemming waarmee het werk was begonnen. Schubert schreef het Adagio en Rondo concertante voor pianokwartet in 1816 op verzoek van Heinrich Grob, broer van Theresia Grob, op wie Schubert minstens sinds 1814 verliefd was, toen zij de sopraansolo zong in zijn Mis in F-groot in het Liechtental. Ideeën over een huwelijk met Theresia liepen op niets uit en in 1820 trouwde zij met een meesterbakker, een partij die voor haar weduwe-moeder acceptabeler was dan een verbintenis met een werkloze musicus. Heinrich Grob speelde de cello, maar het Adagio en Rondo, het laatste in sonatevorm, behandelen de snaarinstrumenten van het begeleidende trio met redelijk gelijke aandacht.